منابعی در بدخشان به ایندیپندنت فارسی گفتند، برخلاف ادعای وزارت داخله (کشور) طالبان که می‌گویند مزارع خشخاش در بهار امسال نابود شده‌اند، ساکنان شهرستان‌های ارگو، درایم، وردوج و خاش، پس از درگیری‌های خشونت‌بار با طالبان محلی برسر تخریب مزارع، توافق کردند در ازای پرداخت پول از مزارعشان محافظت کنند.

یک متنفذ قومی که در جریان مذاکرات کشاورزان و مقام‌های اداره استخبارات طالبان بود، با شرط محفوظ ماندن نامش، گفت پس از تهاجم طالبان به هدف تخریب مزارع شهرستان‌های ارگو، درایم و چند منطقه دیگر بدخشان کشاورزان توافق کردند که در بدل (به جای) تخریب نشدن مزارع به طالبان رشوه بدهند. در این تهاجم شماری از کشاورزان و اعضای طالبان زخمی و کشته شدند.

این منبع افزود که کشاورزان شهرستان‌های ارگو، درایم، وردوج و خاش بابت هر جریب زمینی که خشخاش کاشته بودند پول پرداختند و مجموع این پول‌ در بسته‌های نقد به مزارشریف منتقل شد و به نماینده اداره استخبارات طالبان تحویل داده شد. این منبع عکس‌هایی از جریان تحویل دادن پول به نماینده طالبان را در اختیار ایندیپندنت فارسی گذاشت، اما به‌دلیل مسائل امنیتی انتشار این عکس‌ها مقدور نیست.

در گزارش اداره مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد، که روز چهارشنبه گذشته منتشر شد، آمده است که جغرافیای کشت خشخاش در افغانستان از جنوب غرب به شمال شرق تغییر کرده است. تا پیش از بازگشت طالبان به قدرت، هلمند و قندهار پایتخت مواد مخدر در افغانستان بودند و شهرستان بهرامچه در مرز پاکستان و افغانستان از معروف‌ترین بازارهای خرید و فروش مواد مخدر بود، اما در پی صدور فرمان ملا هبت‌الله آخندزاده در آوریل ۲۰۲۲، کشت خشخاش در بیشتر بخش‌های افغانستان به‌ویژه در جنوب غرب، که تحت نفوذ رهبران ارشد طالبان است، کاهش یافت.

براساس گزارش اداره مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۴، بدخشان با هفت هزار و ۴۰۸ هکتار مزارع خشخاش در صدر قرار دارد. پس از بدخشان، بادغیس در شمال شرق با یک هزار و ۲۵۵ هکتار، قندهار در جنوب با ۸۸۴ و هلمند با ۷۵۷ هکتار در ردیف‌های بعدی قرار دارند. فاریاب با ۵۶۵ هکتار خشخاش در میان استان‌های شمالی در ردیف نخست قرار دارد، اما در مقابل بدخشان، بادغیس، قندهار و هلمند در ردیف پنجم قرار دارند.

Badakhshan.jpeg

یکی از ساکنان شهرستان وردوج بدخشان نیز به شرط حفظ نامش به ایندیپندنت فارسی گفت که طالبان در بدل دریافت پول از کشاورزان، مزارع خشخاش این شهرستان را تخریب نکردند و مردم تصمیم دارند در بهار سال آینده نیز در زمین‌های‌شان خشخاش بکارند.

منابع مطلع گفتند بازار شهرستان ارگو یکی از مراکز اصلی خرید و فروش مواد مخدر است. در این بازار ضمن اینکه تریاک به فروش می‌رسد، کارخانه‌داران محلی هروئین و مواد مخدر صنعتی تولیدشده را نیز می‌فروشند. یکی از منابع گفت بیشتر قاچاقبرانی که این بازار را کنترل می‌کنند، قاچاقبرانی از قندهار، هلمند و دیگر شهرهای جنوب غرب افغانستان‌اند. قاچاقبران محصول مزارع خشخاش بسیاری از مناطق بدخشان را در فصل بهار خریداری می‌کنند و به کشاورزان از پیش پول می‌پردازند تا در فصل فروش بتوانند مواد بیشتری کسب کنند.

جغرافیای کشت و تولید تریاک در افغانستان در حالی از جنوب‌ غرب به شمال شرق منتقل شده است که پیش از فروپاشی دولت جمهوری، بازارهای غیرقانونی مواد مخدر و اسلحه، از منابع کلیدی درآمد طالبان به شمار می‌آمد. طالبان با کنترل بازارهای غیرقانونی، که بیشتر در جنوب غرب افغانستان و در شهرهای مرزی پاکستان قرار داشتند، سالانه میلیون‌ها دلار برای تامین نیازهای میدان جنگ کسب می‌کردند. هرچند هنوز گزارش دقیقی از اینکه تروریست‌های خارجی مستقر در شمال و شمال‌شرق افغانستان به بازارهای خرید و فروش مواد مخدر در بدخشان دسترسی دارند یا نه در دست نیست، اما منابع محلی بدخشان گفتند که قاچاقبران محلی و کشاورزان بدخشانی در این بازارها سهمی ندارند، چون قاچاقبران بزرگ که شبکه‌های خرید و فروش را در افغانستان و برخی از کشورهای همسایه اداره می‌کنند به خرده‌فروش‌ها اجازه حضور نمی‌دهند.

پس از بازگشت طالبان به قدرت، مقام‌های کشورهای آسیای میانه و به‌ویژه تاجیکستان، که با بدخشان افغانستان مرز زمینی و کوهستانی دارد، بارها از افزایش قاچاق مواد مخدر و تلاش شبه‌نظامیان برای ورود به خاک این کشور ابراز نگرانی کرده‌اند. 

در تازه‌ترین مورد، خبرگزاری روسی تاس روز پنج‌شنبه گزارش داد که کمیته اجرایی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع از پیشنهاد سازمان پیمان امنیت جمعی برای ایجاد کمربند امنیتی در اطراف افغانستان حمایت کرده است. این کمربند امنیتی قرار است از قاچاق مواد مخدر، تهدید گروه‌های تروریستی و مهاجرت غیرقانونی جلوگیری کند. 

سرگئی لبدیف، دبیرکل کشورهای مستقل مشترک‌المنافع، در نشستی با حضور دبیران شورای امنیت کشورهای مشترک‌المنافع در مسکو، اعلام کرد که این گروه مشترک بناست طرحی جامع برای ایجاد این کمربند امنیتی تهیه کند. سرگئی لبدیف ابراز امیدواری کرد که فعالیت این گروه بتواند به کاهش تنش‌ها در منطقه و مقابله با تهدیدات گروه‌های تروریستی بین‌المللی، قاچاق مواد مخدر و اسلحه و مهاجرت غیرقانونی کمک کند.

نخستین‌بار امامعلی رحمان، رئیس‌جمهوری تاجیکستان، فکر ایجاد کمربند امنیتی اطراف افغانستان را در نشست ویژه سازمان پیمان امنیت جمعی در ژانویه ۲۰۲۲ مطرح کرد.

مقام‌های تاجیکستان از بزرگراه پامیر که از بدخشان افغانستان آغاز می‌شود و با عبور از خاک تاجیکستان به روسیه و سپس مرزهای اروپا می‌رسد، با عنوان «بزرگراه هروئین» یاد می‌کنند که از افغانستان سرچشمه می‌گیرد و قاچاقبران بین‌المللی مواد مخدر آن را اداره می‌کنند. براساس آمارهای نهادهای دولتی تاجیکستان، سالانه حدود ۱۵ تن تریاک و ۸۰ تن هروئین از طریق این بزرگراه به کشورهای آسیای میانه قاچاق می‌شود که بخشی از آن به روسیه و سپس به اروپا فرستاده می‌شود.